Mannen verleiden en vrouwen scoren

Klein? Kaal? Bierbuik? Als je niet de knapste man op aarde bent komt hier de geheimtip voor jou om een leuke meid te scoren: laat de homo uithangen. Zoen in de kroeg met je beste maat en kruip daarna samen onder de wol. Klinkt raar? Misschien, maar voor vissen werkt het uitstekend.

Evolutionair paradoxKennelijk worden lelijke mannetjesvissen aantrekkelijker voor de dames als ze seks hebben met andere mannetjes. Dit beweren onderzoekers van de Universiteit in Frankfurt in vakblad Biology Letters. De onderzoekers zaten met het paradox van seks tussen mannetjes in het dierenrijk, een gedrag dat best vaak voorkomt. Vanuit het evolutionair perspectief leek het nutteloos aangezien het geen nakomelingen oplevert. 

FilmpjesDe tropische tandkarper Poecilia mexicana leverde de oplossing van het raadsel. De wetenschappers lieten karpervrouwtjes naar fimpljes kijken met grote, kleurrijke mannetjes en kleine, doffe mannetjes. Natuurlijk toonden de dames duidelijk meer interesse in de prachtexemplaren. Zo zijn vrouwen gewoon...

Vieze filmpjesVrouwen hebben echter ook een sterk gevoel voor concurrentie. Mannetjes die samen met andere vrouwetjes zwemmen zijn ineens veel aantrekkelijker dan manne die in hun eentje ronddwalen. Nu blijken de dames ook nog jaloers te worden wanneer twee mannetjes plezier met elkaar hebben. Dit lieten de karpervrouwetjes zien toen ze een homo-karper-porno te zien kregen: twee karpermannetjes bij het nippen. Zo noem je het aftasten van elkaars geslachtsdelen met de mond.
Ineens toonden de vrouwetjes wel belangstelling voor de saaie jongens waar ze net nog niet naar omkeken. Zelfs wanneer er een alleenstaande sexy-super-karper mee in beeld was bleven de doffe mannetjes toch aantrekkelijker. 

Seks met je eigen maten blijkt dus een wijd verspreide strategie van lelijke mannetjeskarpers te zijn om toch kans op een vrouwtje te maken. Zou het ook voor mensen werken? 

Bron: Biology Letters

Parasieten van parasieten van parasieten

Weerloze plant? Vergis je niet. Ze kunnen misschien niet slaan of bijten maar ze kennen andere gluiperige trucjes. Wanneer een plant door een rups wordt aangevreten maakt ze vluchtige geurstoffen aan om sluipwespen lokken. Die komen er graag op af omdat rupsen uitstekende nestkasten voor hun eieren zijn. De larven komen binnen de rups uit het ei en maken vervolgens korte metten met de slokoppen. Maar de geurstoffen van de plant lokken nog een ander soort sluipwespen en deze soort komt niet voor de rupsen.

Sluipwespen en andere sluipwespen
Net zoals parasitaire sluipwespen verschillende insecten als crèche gebruiken kunnen ze zelf het slachtoffer van parasieten worden. Deze parasieten van de parasiet (of hyperparasitoïden) zijn sluipwespen die andersoortige sluipwespen aanvallen. Onderzoekers van de Universiteit Wageningen kunnen nu aantonen dat ook hyperparasitoïden gebruik maken van de plantaardige geurstoffen.

Een ander geurtje
Geïnfecteerde rupsen geven samen met hun speeksel een stofje af waaruit de plant kan afleiden dat het slecht gaat met de rups. Vervolgens maakt de plant ook andere geurstoffen aan. Deze stoffen zijn het signaal voor de superparasiet. Dankzij de nieuwe geur weet hij precies waar hij zijn prooi kan vinden. De onderzoekers spreken van een complex samenspel tussen plant, rups en sluipwespen.


Bron: Plos Biology, Wageningen University
Gepubliceerd bij Vroege Vogels

Waarom draagt de kruisspin een kruis?

De witte kruisvormige tekening op de rug maakt de kruisspin (Araneus diadematus) zelfs voor de leek makkelijk herkenbaar. Hoe komt het dat ze een kruis moet dragen?

Jezus?
Voor gelovigen werkt het verhaaltje van Jezus Christus nog. Toen Jezus gekruisigd was kreeg hij overlast van de vliegen die door de geur van bloed en zweet werden aangetrokken. Een kleine spin had medelijden met de heiland en spon een web in zijn doornenkroon waar de vliegen in bleven hangen. Als beloning gaf Jezus haar het witte kruis.

Geloof je niet?
Als mijn moeder me dit verhaal had verteld had ik het waarschijnlijk doormiddel van lastige kindervragen kapot gemaakt.
"Maar hoe kon Jezus een kruis op haar rug maken terwijl zijn handen aan het kruis gespijkerd waren?"
"Wat gebeurde er met al de kadavers van de vliegen in zijn kroon?"
"En waarom is het een beloning om een kruis te dragen?"
Goed maar dat heksenverbranding afgeschaft is...

Ammonium
Gelukkig hebben wetenschappers nu een betere verklaring. Ga er eerst maar vanuit dat het achterlichaam van veel spinnen op zich kleurloos is. De kleur ontstaat tijdens de verwerking van afvalstoffen. In het lichaam van bijna elk dier komt bij verschillende processen giftig ammonium vrij. Zoogdieren maken het ammonium onschadelijk door de werking van lever en nieren. Spinnen hebben daarvoor een groot stelsel darmblindzakken en speciale buizen in hun achterlijf.

Guanine
De blindzakken en buizen zetten het gevaarlijke ammonium om in de waterbestendige stof guanine. Deze wordt in gekristalliseerde vorm opgeslagen in speciale cellen aan de uiteinden van de darmblindzakken. Omdat deze kristallen het licht reflecteren zijn ze door de spinnenhuid heen zichtbaar in de vorm van witte vlekjes. Bij de kruisspin hebben deze toevallig de vorm van een wit kruis.

Bron: natuurbericht.nl

De bulten van een krokodil

De kleine bultjes op de kaaklijn van krokodillen zijn gevoeliger dan de vingerpunten van een mens. Daar zijn onderzoekers van de Vanderbilt University nu achter gekomen.

Hap!
Bij krokodillen kan je beter op afstand blijven. Hun enorme kaken zijn extreem sterk en ze kunnen je binnen 50 milliseconden pakken. Aan de andere kant dragen ze hun kroost heel zachtaardig in hun bek.

Bultjes
Krokodillenhuid is bedekt met duizenden kleine bultjes. Tot nu toe was het voor onderzoekers een raadsel wat de functie van deze bultjes mocht zijn. Met behulp van een elektronenmicroscoop was te zien dat de bultjes zenuwen zijn die vibratie en druk kunnen waarnemen.

Heel gevoelig
Deze zenuwen blijken uitlopers te zijn van de trigeminale zenuw, waar mensen ook een variant van hebben. Hij heeft een functie bij het bijten, kauwen en slikken. Bij krokodillen blijkt deze zenuw echter veel sensitiever te zijn. Hij kan al geprikkeld worden door aanraking met een dun haartje. Zo gevoelig dus dat krokodillen razend snel raak kunnen happen. Maar ook zo gevoelig dat ze hun jongens uit het ei pellen en rond dragen zonder ze te bezeren.
 

Bron: Journal of Experimental Biology
Gepubliceerd bij Vroege Vogels

Pas op, ik haal mijn broers!

Wanneer een koraal wordt aangevallen door een bloeddorstige zeewier roept ze haar grote broertjes ter hulp. Ze zendt chemische stofjes uit naar vissen die de aanvaller snel verdrijven.

Bodyguards
Wetenschappers van het Georgia Institute of Technology stelden het koraal Acropora nasuta bloot aan de giftige zeewier Chlorodesmis fastigiata. Binnen enkele minuten waren ze omgeven door een aantal grondels die het zeewier weg vraten. Wanneer er geen vissen aanwezig waren raakten het koraal zwaar beschadigd door de wieren.

Klein toetje
Uit verder onderzoek bleek dat grondels niet op de zeewieren zelf afkomen. Ze blijken inderdaad aangetrokken te worden door een stofje dat het koraal uitscheidt. Als beloning ontvangen ze een kleine hoeveelheid voedsel.

Bron: Science
Gepubliceerd bij Vroege Vogels

Mieren beslissen in het collectief

Crowdsourcing - de trend waarbij bedrijven en instituten grote groepen individuen betrekken bij onderzoek, innovatie en beleid - is geen uitvinding van de mensheid. Mieren doen het al veel langer. Dagelijks moeten mieren veel informatie verwerken en moeilijke beslissingen nemen. Waar zal ik gaan wonen? Waar kan ik voedsel vinden? Wanneer mieren het lastig vinden om goed te beslissen vertrouwen ze gewoon op de wijsheid van de hele kolonie.

Democratie
Onderzoekers van de Arizona State University observeerden mieren van de soort Temnothorax rugatulus. Deze soort leeft in kleine kolonies die in de VS en Europa alle ruimte hebben om mierenhopen te bouwen. Bij zo veel keuze wordt het lastig om de beste plek te vinden. Een enkele mier wil deze beslissing niet nemen. Binnen de kolonie bestaat er dan ook geen verantwoordelijke die de rest van de groep aanstuurt. Alle beslissingen worden door de hele groep gemaakt doormiddel van stemmen: 'Vind ik leuk' of 'Vind ik niet leuk'.

Like en Share
Om een goede woonlocatie te vinden worden de taken in de kolonie verdeeld. Mieren-scouts worden naar buiten gestuurd om de omgeving te verkennen. Wanneer de scout denkt een geschikte locatie gevonden te hebben keert hij terug naar de kolonie. Via bepaalde geurstoffen (feromonen) communiceert hij naar andere mieren, "Kom met me mee!" en brengt zijn familieleden naar de gevonden locatie. Wanneer de tweede mier het ook een geschikte locatie vindt zal ze op haar beurt de boodschap verspreiden zodat meer mieren naar de locatie komen kijken. Is ze echter niet onder de indruk keert ze gewoon terug en wacht op de volgende scout. Zodra een locatie genoeg aanhangers heeft is de keuze gemaakt.

Bron: Current Biology
Gepubliceerd bij Vroege Vogels

Gevaarlijke liefde

Mannelijk zijdespinnen van de soort Nephilengis malabarensis gaan ver om hun vrouwtjes te verdedigen tegen mededingers: ze leveren er hun mannelijkheid voor in.

Afneembare penis
De spinnenman kan tijdens de paringsdaad zijn penis afnemen en in de geslachtsorganen van zijn liefje achterlaten. Daardoor is de toegang voor andere mannetjes geblokkeerd.

Sterke strijders
Er is nog een ander voordeel verbonden aan dit trucje. Zonder het overtollige gewicht van zijn geslachtsdeel kan het mannetje namelijk veel beter tegen de concurrentie vechten. Experimenten tonen aan dat de eunuchen in gevechten tegen andere spinnen altijd winnen.

Cannibalistische vrouwtjes
Maar de spinnenman wordt niet alleen door andere mannetjes bedreigd. Ook de geslachtsdaad zelf is gevaarlijk. Bijna 75 procent van de mannetjes worden na de geslachtsdaad namelijk als toetje genutigd door hun liefje. Zonder de zware penis vergroten ze hun kans om aan hun cannibalistisch vrouwtje te ontsnappen. 

Bron: Biology Letters
Gepubliceerd bij Vroege Vogels

Slapeloos onder water

Slapeloze nachten? Daar kunnen ook vissen een heel verhaal over vertellen. Amerikaanse wetenschappers zijn er achter gekomen dat slaapstornissen bij vissen sterk op die van mensen lijken.

Wakker liggen

Anders dan zoogdieren hebben vissen geen oogleden. Het idee dat ze überhaupt slapen als ze hun ogen niet kunnen sluiten klinkt dus een beetje gek. Toch weet men sinds een paar jaren dat vissen wel eens een dutje doen. Net zo als bij veel mensen lukt dit niet altijd en ze blijven onrustig wakker liggen.

Narcolepsie
De onderzoekers keken naar het slaappatroon van zebravissen om meer inzicht te krijgen in de slaapstoornis narcolepsie. Dit is een neurologische aandoening waarbij de betrokkenen zich overdag heel slaperig voelen en zelfs spontaan in slaap kunnen vallen. 's nachts liggen ze vaak wakker of beleven vervelende droomachtige hallucinaties. Ongeveer 10.000 Nederlanders lijden aan deze aandoening.
    
Een kleine mutatie
Gezonde zebravissen vertonen een regelmatig slaapritme. Als het donker wordt zakken ze naar de grond waar ze voor een aantal uren roerloos blijven liggen. Wanneer hun slaap verstoord wordt, bijvoorbeeld door vel licht, halen ze de verloren uren op een later tijdstip weer in.
 
Sommige zebravissen dragen echter een mutatie in het gen voor hypocretine. Dit is een eiwit in de hersenen die honger, seks en ander gedrag regelt - waaronder ook slaap. Vissen die dit eiwit tekort komen hebben grote problemen in slaap te vallen. Vaak kregen ze slechts de helft van een normale nachtrust. Deze vissen waren dan ook minder alert en energiek.

Een tekort aan hypocretine blijkt ook de oorzaak van narcolepsie te zijn. Bij mensen kunnen de zenuwcellen die het eiwit aanmaken afsterven waardoor het slaappatroon verstoord raakt. Onderzoekers hopen door het vismodel meer inzicht in deze ziekte te krijgen.
 
Bron: PLoS Biology
Gepubliceerd bij Vroege Vogels

Voeten van futen

De fuut is een beroerde loper. Op vaste grond lijkt deze populaire watervogel hulpeloos en onhandig. Dit heeft hij te danken aan zijn bijzondere poten.  Die zitten namelijk ver naar achteren waardoor hij buiten het water moeilijk zijn evenwicht kan houden. Gelukkig hoeft dat ook niet - dankzij dezelfde voeten overleeft hij prima in het water.

Snelle duiker
Anders dan een eend heeft de fuut geen zwemvliezen maar platte lobben aan de tenen. Samen met de rest van zijn lichaam maken ze van de fuut een ideale duiker. Met de taps toelopende voorkant en de afgeronde achterkant klieft hij makkelijk door het water. De anatomie van de poten ondersteunt een krachtige voortstuwing en de veren kunnen plat gelegd worden zodat het lichaam minder drijft. Door deze eigenschappen kan de fuut razendsnel kleine vissen een kreeften onder water achtervolgen. Daarbij kan hij tot 40 meter diep duiken en ongeveer 50 seconden onder water blijven.

Waterloper
Ook aan het wateroppervlak is de fuut een goede zwemmer en bereikt hij snelheden van 4 tot 7 kilometer per uur. Hij kan aan roofvogels, ontsnappen door snel een duikje te nemen - desnoods met het kroost op de rug. Wanneer de vijand van op of onder water komt dan kan de fuut dankzij de lobben aan zijn tenen ook razendsnel over het water lopen en vluchten.

Dol op dansjes
De poten van de fuut zijn ook voor de voortplanting belangrijk. Futen staan namelijk bekend om hun indrukwekkend baltsgedrag. Door snelle bewegingen met de poten kunnen ze verticaal uit het water oprijzen en op het wateroppervlak ronddraaien. In dit filmpje kan je de dans van de futen bekijken.

Gepubliceerd bij Vroege Vogels

Mussen en top40 hits

Als mannelijke mussen op zoek gaan naar een 'hot date' maken ze meer kans wanneer ze goed op de hoogte zijn van de nieuwste muzikale hits. Onderzoekers lieten namelijk zien dat de vrouwtjes meer aandacht geven aan nieuwe deuntjes dan aan de klassieke oldies.

Muziekcultuur van vogels
Vogelzang kent een behoorlijke variatie en er kunnen grote verschillen zijn tussen populaties van dezelfde soort. De mussen in de tuin van je buurman fluiten dus anders dan die in je eigen tuin. Daarnaast veranderen de deuntjes ook met de tijd. De zang is vooral in de paringstijd cruciaal. Want de vrouwtjes bepalen op basis van de zang aan welk mannetje ze de voorkeur geven.

Gangnam style wint van de Beatles
Elizabeth Derryberry van de Duke University liet vrouwelijke musjes (van de soort Zonotrichia leucophrys) naar twee versies van mannelijke zang luisteren: de ene was een opname uit 1979 en de andere een modernere variant uit 2003. De vrouwtjes waren duidelijk meer enthousiast over het nieuwere liedje en lieten zelfs een dansje zien. Ze bogen hun ruggetjes, zetten hun staarten overeind en klapwiekten. Toen men het oudere deuntje draaide reageerden de vrouwtjes amper.
  
Muzikaal op de hoogte
De variatie van vogelzang en het ontstaan van nieuwe deuntjes zijn goede voorbeelden voor aangeleerd gedrag binnen de dierenwereld. Wetenschappers denken dat vogels verschillende deuntjes uit hun omgeving oppikken en op basis daarvan hun eigen zang kunnen ontwikkelen. Mannetjes die veel variatie in hun zang vertonen blijken sterkere genen te hebben dan mannetje die liedjes uit de jaren 70 fluiten. Daarom reageren de vrouwtjes waarschijnlijk beter op nieuwe deuntjes.

Bron: Nature
Gepubliceerd bij Vroege Vogels

Een koelend vachtje

Haargroei is naast melkproductie een uniek kenmerk van zoogdieren. Haren werken normaal als een isolerend laagje dat de warmte die een dier via de huid afgeeft opslaat en zo afkoeling voorkomt.

Olifantenhaar
Ook de huid van olifanten is bedekt met kleine haartjes. Onze grootste landdieren hebben echter weinig behoefte aan opwarming. Vaak leven ze in gebieden waar de temperatuur tot aan de 50 graden kan stijgen. Daarnaast produceren ze door hun grote massa veel warmte waardoor oververhitting op de loer ligt. Wat is dus de functie van olifantenhaar?

Warmtegeleider
Wetenschappers hebben de structuur van olifantenharen onderzocht en zijn tot de conclusie gekomen dat deze als een soort warmtegeleider kunnen werken. Warmte stroomt altijd van warme plekken naar koelere plekken. Omdat de luchtstroom op de huid minder sterk is dan aan de haarpunten, koelen deze sneller af zodat de warmte vanuit de huid via het haar naar de buitenlucht getransporteerd wordt.

Warm of koel?
Of haren en verwarmende of afkoelende functie hebben blijkt onder meer afhankelijk zijn van de dichtheid van de haargroei. Bij dicht groeiend haar stroomt de lucht zodanig dat de warmte tussen de haren opgeslagen wordt zoals bij alle zoogdieren met een vacht. Bij olifanten zijn de haren echter dun gezaaid. Mensen bijvoorbeeld hebben al meer dan duizend keer zo veel haren als olifanten.

Bron: PLoS Biology
Gepubliceerd op Vroege Vogels

Op het nippertje

Beter een voet kwijt dan je leven... dat vindt ten minste een slak.

Slakken van de Japanse soort Satsuma caliginosa hebben een ingrijpende strategie om te ontsnappen aan de Pareas iwasakii slang, een grote slakkeneter. Ze amputeren een stuk van hun eigen lijf.

Jonge prooi
Volwassen S. caliginosa hebben een stevig huisje met een heel smalle opening waardoor ze goed beschermd zijn tegen de slang. Op jonge leeftijd is dit huisje echter nog niet volledig ontwikkeld waardoor ze een makkelijke prooi voor roofdieren zijn.
  
Voetje af
Tijdens experimenten in het Naturalis Biodiversity Center werden de slakken blootgesteld aan de slang en onderzoekers maakten een fascinerende ontdekking. Bijna de helft van de slakken kon zichzelf redden door het achterste stuk van hun lijf te amputeren. In de tijd waarin de slang werd afgeleid door het kleine hapje kon het slakje ontsnappen.

Lange regeneratie
Deze levensreddende strategie heeft echter ook een groot nadeel: Het kost de slak meer dan een maand om hun voet weer bij te laten groeien. Toch hebben onderzoekers inmiddels vastgesteld dat er in de natuur meer slakken met korte dan met lange voetjes voorkomen. De amputatie blijkt dus geen extra risico's op te leveren.

Bron: Nature
Gepubliceerd op Vroege Vogels

Het antibioticum van de mieren

Rode bosmieren (Formica rufa) houden hun mierenhopen altijd lekker warm en vochtig. Dit is belangrijk voor de ontwikkeling van hun eieren en larven. Het grote nadeel van dit klimaat is echter dat het de groei van allerlei schimmels bevordert. Hoe voorkomen de mieren schimmelinfecties?

De bos-apotheek
Mierenvolken bouwen hun heuvels bij voorkeur rondom boomstronken. Dit heeft ook een bijzondere reden: mieren maken gebruik van het hars dat de stronken afscheiden. Voor de boom werkt hars als een soort pleister. Het bevat etherische oliën die de beschadigingen aan de stam en de takken desinfecteren en beschermen tegen infecties. Bosmieren verzamelen brokjes hars die ze door hun hopen verspreiden. Onderzoekers hebben vastgesteld dat mierenhopen die veel hars bevatten minder vaak last hebben van schimmelinfecties. Bovendien verhoogt de beschermende werking van hars de overlevingskansen van de eieren en larven.
 
Eeuwig opgesloten
Het verzamelen van hars kan ook gevaarlijk worden voor de mieren. Vaak blijft er een met zijn pootjes in de kleverige massa hangen en wordt de mier opgesloten in het hars. Wanneer het brokje opdroogt en onder de aarde terecht komt kan hier na honderdduizend jaar het bekende barnsteen uit ontstaan. Wij kennen barnsteen vooral als sieraad maar ook bij wetenschappers is het populair. Het laat evolutiebiologen zien hoe bepaalde soorten, bv mieren er vroeger uitzagen.

Bron: Geo
Gepubliceerd op Vroege Vogels

Suicidale muizen

Het populairste voorbeeld voor zelfmoord binnen het dierenrijk zijn waarschijnlijk de lemmingen. Toch geeft de natuur nog een ander opmerkelijk voorbeeld: sommige muizen bieden zichzelf aan als vers kattenvoer. Wat op doelgerichte zelfmoord lijkt is in feite een geval van hersenspoeling. De kleiner knagers zijn geïnfecteerd met Toxoplasma. Dit is een eencellige parasiet die de muis als tijdelijke gastheer gebruikt. De voortplanting moet echter in het lichaam van een kat plaats vinden.

Om van muis naar kat te komen heeft de parasiet een fascinerende strategie: hij manipuleert de hersengebieden van de muis die angstig gedrag sturen. Daardoor verliest de knager zijn natuurlijke weerzin tegen katten. Sterker nog, hij voelt zich plotseling onweerstaanbaar aangetrokken door de geur van kattenurine. Zo wordt hij makkelijke prooi voor zwervende katten. Terwijl de muis verteerd wordt komt de parasiet vrij om zich voort te planten. Zijn eieren worden samen met de uitwerpselen van de kat uitgescheiden.

Bron: The Economist

Gepubliceerd op Vroege Vogels